Hoe heet een mengsel van goud en koper?

Misschien zit je nu stiekem op je telefoon bij een pubquiz, of je bent van nature geïnteresseerd in metalen. In ieder geval stelde je jezelf de vraag: hoe heet een mengsel van goud en koper? Dit noem je ‘tumbaga’. Een officiëler woord voor ‘mengsel’ is ‘legering’. Tumbaga is dus een legering die hoofdzakelijk bestaat uit koper en goud. Dit resulteert in een warm gele kleur die prachtig glanst. Vandaag de dag wordt het niet vele meer gebruikt. Eeuwen geleden werd het echter veelvuldig toegepast binnen Zuid-Amerikaanse culturen.

Goud + Koper = Tumbaga

Waarschijnlijk hebben Spanjaarden het prachtige goud / koper mengsel omgedoopt tot tumbaga, toen ze het massaal aantroffen tijdens het rondreizen in Zuid-Amerika. Opvallend is dat tumbaga op een lagere temperatuur smelt dan los koper of goud. Dit maakt het dus relatief eenvoudig om te bewerken (buigen, graveren, smeden etc.). Hierdoor werd het binnen oude Zuid-Amerikaanse stammen veel gebruikt om allerlei relikwieën te maken. Soms werden er ook andere metalen in kleine hoeveelheden aan toegevoegd, zoals zilver.

Tumbaga of Tombak?

Tumbaga wordt nog weleens verward met tombak. Tombak is echter een veel goedkopere legering. Dit mengsel bestaat namelijk niet uit goud en koper, maar uit tin, lood, arseen, zink en koper. Dit geeft een gele gloed die doet denken aan goud of messing, maar lang niet even krachtig is qua kleur en glans. Met een beetje kennis van metalen is het dan ook makkelijk om beide mengels te onderscheiden van elkaar. 

Tombak is overigens afgeleid van het woord ‘tambaga’, wat in het Maleis koper betekent. Tambaga lijkt sterk op tumbaga. Beide woorden verwijzen dan ook naar de aanwezigheid van koper in de legering.

Hard als koper, stralend als goud

Soms wordt er bij het mengsel van goud en koper een speciale afwerking toegepast. Je kunt Tumbaga namelijk behandelen met bijvoorbeeld citroenzuur. Hierdoor lost het koper aan de oppervlakte langzaam op. Zo krijg je een prachtige toplaag van puur goud, terwijl daaronder de hardere legering met koper zit. Dit maakt tumbaga zowel chic als sterk. Best of both worlds dus!

Wat je vindt mag je houden, toch? 

Speciaal voor jou een leuk weetje om mee af te sluiten: dertig jaar geleden vonden onderzoekers maar liefst tweehonderd gouden staven in een scheepswrak. De staven bleken een mengsel van goud en koper te zijn. Oftewel: prachtig tumbaga. Waarschijnlijk waren de staven afkomstig van Spanjaarden, die ze niet zelf maakten maar hadden gejat. al met al heeft tumbaga een rijke geschiedenis.

Weer wat geleerd! Wil je regelmatig dit soort fijne feitjes voorgeschoteld krijgen, houdt ons blog dan dagelijks in de gaten.